![bookmark](href="http://1.bp.blogspot.com/_MhvFrz7psjI/S25q-WNfAkI/AAAAAAAAAHs/OAo7qobt-Ts/s1600/postrs.png)
Tüzel kişiler, çeşitli kıstaslara göre ayırıma tabi tutulabilirler.
Bünyelerine Göre
Tüzel kişiler her şeyden önce bünyelerine, yani iç yapılarına göre ikiye ayrılırlar: Kişi toplulukları, mal toplulukları.
Kişi Toplulukları
Bir tüzel kişi, belli bir gayenin gerçekleştirilmesi maksadıyla ve bağımsız bir var lığa sahip olmak üzere kişilerin bir araya gelmelerinden doğmakta ise, bu tüzel kişi bir kişi topluluğu niteliği arz eder; yani bu tüzel kişinin bünyesi korporatiftir. Onun bünyesini, kurmuş olan kişiler (kurucular) ve sonradan ona katılmış bulunan kişiler (üyeler, ortaklar) teşkil eder. Dernekler, şirketler, devlet, vilayet (İl Özel İdaresi) , belediyeler ve köyler, kişi topluluğu niteliğindeki tüzel kişilerdir.
Mal Toplulukları
Bir tüzel kişi, belli bir gayeyi gerçekleştirmek maksadıyla ve bağımsız bir varlığa sahip olmak üzere kişilerin belli bir malı veya malları bu gayeye özgülemelerin den meydana gelmekte ise, bu tüzel kişi mal topluluğu niteliğini arz eder; yani bu tüzel kişinin bünyesi kurumsaldır. Vakıflar ve kamu kurumları, örneğin üniversiteler mal topluluğu niteliğindeki tüzel kişilerdir.
Tüzel kişiler bünyelerine göre kaça ayrılırlar?
Tabi Oldukları Hukuka Göre
Tüzel kişiler bir de tabi oldukları hukuk kurallarına göre bir ayırıma uğrarlar: Kamu hukuku tüzel kişileri, özel hukuk tüzel kişileri.
Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
Kamu hukuku tüzel kişileri, kamu hukukuna tabi bulunan tüzel kişilerdir. Bu tür tüzel kişiler kamu gücünü (amme iktidarını) temsil ederler; böylece özel hukuk kişileriyle olan ilişkilerinde eşit değil, üstün bir durumda bulunurlar. Diğer taraftan, bu tür tüzel kişiler kuruluş, işleyiş ve sona eriş bakımlarından da özel hukuk tüzel kişilerinden ayrılırlar. Örneğin bunlar bir kanunla kurulurlar ve özel hukuk tüzel kişileri gibi kendi iradeleriyle kendilerini ortadan kaldıramazlar (feshedemezler) .
Kamu Yönetimleri (Amme İdareleri) denilen devlet, vilayet (İl Özel İdareleri) , belediyeler ve köyler, kişi topluluğu niteliğindeki kamu hukuku tüzel kişileridir. Kamu Kurumları (Amme Müesseseleri) , örneğin üniversiteler, hastaneler ve “Türkiye Radyo Televizyon Kurumu” (TRT) mal topluluğu niteliğindeki kamu hu kuku tüzel kişileridir.
Özel Hukuk Tüzel Kişileri
Özel hukuk tüzel kişileri, özel hukuka tabi olan tüzel kişilerdir. Bu tür tüzel kişiler diğer kişilerle olan ilişkilerinde eşit durumdadırlar. Diğer taraftan, bu tür tüzel kişiler kamu hukuku tüzel kişileri gibi bir kanunla değil, kişilerin iradeleri ile kurulur ve yine kendi iradeleriyle ortadan kaldırılabilirler. Özel hukuk tüzel kişileri, gerçekleştirmek istedikleri gayelerinin mahiyetine göre, iktisadi amaçlı tüzel kişiler ve iktisadi olmayan amaçlı tüzel kişiler veya kazanç paylaşma amacı güden tüzel kişiler ve kazanç paylaşma amacı gütmeyen tüzel kişiler şeklinde bir ayırıma tabi tutulurlar.
İktisadi amaç ya da kazanç paylaşma amacı güden tüzel kişilere şirket (ortaklık) denir ki, bunlar Ticaret Kanununa tabidirler. Örneğin bankalar bu tür tüzel kişilerdendir. Ticaret Kanunumuz “Ticaret Şirketleri” başlığı altında kolektif, komandit, anonim ve limitet şirket türlerini düzenlemiştir.
İktisadi olmayan gaye ya da kazanç paylaşmaktan başka bir gaye güden tüzel kişilere ise dernek denir ki, bunlar Medeni Kanun ile özel bir kanun olan “Dernekler Kanunu” hükümlerine tabidirler. İktisadi olmayan gayelere örnek olarak siyasi, edebi ve ilmi gayeler ile hayır yapmaya, san’ata ve spora yönelik gayeleri gösterebiliriz .
Özel hukuk tüzel kişilerinin gayelerinin hangi bakımdan önemi vardır? Dernekler ile şirketler birbirinden nasıl ayırabilirsiniz?
“Medeni Kanun” hükümlerine tabi olan vakıflar da kural olarak iktisadi olmayan gayeli tüzel kişilerdir.
Kaynak: http://notoku.com/tuzel-kisilerin-turleri/#ixzz1py2nZP4S
NotOku.com'a teşekkürler.
Kayıtlar
nice article